De
stilte wint uiteindelijk van geluid
Muziek inspiratie voor schilder Eric de Nie
Landschappelijke ervaringen waarin beeld, tijd en stilte samenvallen. Muzikale ervaringen die klank koppelen aan stilte, tijd. Belangrijke inspiratiebronnen voor schilder Eric de Nie. De Haarlemmer voelt zich verwant aan de in 1987 overleden Amerikaanse componist Morton Feldman. Deze gaf op zijn beurt in zijn composities blijk van geestverwantschap met schilders als Pollock, De Kooning en Rotko. Vanavond brengt pianist Kees Wieringa in de zaal van Museum Waterland de muziek van Morton Feldman in contact met de abstracte acrylschilderijen van Eric de Nie.
Affiniteit met de vrij improviserende jazz had schilder Eric de Nie al jaren. Pas in de jaren negentig van de vorige eeuw ontdekte hij zijn verwantschap met hedendaagse componisten als Ten Holt en Feldman. Over de muziek van Feldman zegt hij: ,,Zijn muziekstukken hebben een ongelooflijke continuïteit. Deze componist is in staat elke noot te verpakken in stilte. Uiteindelijk overwint de stilte het geluid. Ook mijn composities bestaan uit ritmische en metrische structuren. Uit een samenvallen van doorgaande, veranderende beweging en ordening."
De Nie hing in de zaal van Museum Waterland een serie acrylschilderijen op linnen en katoen gemaakt tussen 1999 en nu. Elk werk kreeg eerst een met de hand geschilderde grondtoon. En werd daarna opgebouwd uit rasters van horizontale en verticale lijnen. De Nie bracht verdunde verf, met een spuitfles, op de randen van het doek aan. En liet de verf volgens de wet van de zwaartekracht zijn weg zoeken. Het karakter van de zichzelf trekkende lijn werd mede bepaald door de structuur van het doek. De kunstenaar herhaalde het proces na omkering van het doek. En koos zich een onder- en bovenzijde. Het eindresultaat, het weefwerk van bewegende lijnen, werd door de schilder én het toeval bepaald.
MACRO
Wie via dit abstract werk kennismaakt met het werk van Eric de Nie kan zich moeilijk voorstellen dat hij als realistisch schilder begon. Met een schilderij als 'Wat te denken van de werkelijkheid'. In zijn atelier laat Eric de Nie een dia van dit werk zien. Op het schilderij staat een spijkerjasje op een doek dat op een schildersezel staat. ,,Ik schilderde in die tijd naar de waarneming. Mijn werkthema was: het intensiveren van het kijken naar een schilderij. In de aquareltechiek zoemde ik in op de structuur van de spijkerstof. Maakte eerst met fotoapparatuur een macro-opname. Werkte weken, naar een impressionistisch idee van kleurvlekjes, aan het patroon van schering en inslag." Door het het thema: 'kijken naar een schilderij' ging De Nie het schilderij steeds meer als spiegel, venster, reflectie- en meditatiepunt zien. Hij trok de natuur in met een leeg, rechthoekig schilderij. Legde het in het gras. Zag er de schaduw van grashalmen op vallen. En vond een abstract schilderij. Nu zegt hij: ,,Ik had en heb nog steeds een hang naar het impressionistisch van het landschap genieten. Maar hield ook toen al van werk van Mondriaan, Schoonhoven. En was niet van plan realistisch schilder te blijven. Na een periode van het maken van fotowerken in de natuur waarin ik de wisselingen van de uren van de dag en de seizoenen op doek vastlegde, liet ik het hyperrealisme in 1983 van de ene dag op de andere los. Ik werd, door een knieblessure aan de eigen tuin gebonden, gepakt door de schaduw van druiventakken door de wind voortdurend veranderend van vorm. En probeerde die vormverandering te pakken in kleine schetsjes, in aquarel. Vanaf dat moment heb ik het schilderen en de koppeling abstractie en in tijd verglijdende beweging niet meer losgelaten."
CALEIDOSCOOP
Vrijheid zoekend werkte Eric de Nie een periode vanuit de dynamiek. Vanuit een rechthoek ontstonden transparante schilderijen waarin beeldelementen cirkelen als in een caleidoscoop. Ook verkende hij zijn technische mogelijkheden: door stempelen, verf afschrapen of twee natte doeken met de beeldzijde in elkaar te schuiven. Hij gebruikte naast het penseel de rakel, de stempel en de spuitflacon. En liet in kleine aquarelstudies de verf druipen. ,,Toen ontdekte ik het beweeglijk spel van verfdruppel en zwaartekracht dat eindigt in rust in de ruimte. Via die aquarellen kwam ik uit bij mijn eerste schilderij in de druppeltechniek. De directe aanleiding tot het aanbrengen van een raster van verticale en horizontale lijnen ligt in de natuur. Denk aan een dicht bos, het ritmisch patroon van boomstammen. Ik wil als schilder in een bepaalde illusionaire ruimte komen. Maar weet vooraf nooit of dat lukt. Ik werk er vaak maanden aan. Soms heb ik snel de goede klank, kleur en samenhang in mijn hoofd. Ik ga steeds nauwkeuriger te werk. Er is nu weer, net als bij de uitvergroting van het stofpatroon van het spijkerjasje veel aandacht voor het oppervlak. Maar de manier van ontstaan verschilt. En wat ik wil laten zien. Dat is nu: ook een schilderij zonder verhaal is spannend." Eric de Nie besluit: ,,Men denkt vaak dat ik een formele schilder ben. Een schilder die puur bezig is met kleur, vorm en structuur. Dat is niet zo. De natuur, die ik ervaar als een grote ruimte waarin je zelf kunt verdwijnen, is nog steeds erg belangrijk voor mij. In een klein beweeglijk doek als 'Marea Alta' (Vloed) kun je de golf bijna zien. En mijn laatste schilderij 'Atmospheres' heeft zowel met de landschappelijke ruimte als met muziek te maken. As ik tijdens een concert de doorgaande, repeterende en geleidelijk veranderende muziek van Ten Holt, Feldman, Arabische of papoeamuziek beluister, zie ik mijn schilderijen. En ik kan als ik schilder denken: dit lijkt op wat ik heb gehoord."
©MARTHA DIRKMAAT-PLANTING
PURMEREND, Museum Waterland, Kaasmarkt 16, tot 11 mei Eric de Nie, schilderijen en aquarellen. Vanavond voert pianist Kees Wieringa onder andere composities van Feldman uit. Aanvang 20.00 uur. Entree 8 euro. Op 23 april plaatst Roger Unger in een lezing het werk van De Nie in nationale en internationale context. Aanvang 20.00 uur. Entree 5 euro. Vooraf reserveren. Tel: 0299-422605 of info@museumwaterland.nl
Muziek inspiratie voor schilder Eric de Nie
Landschappelijke ervaringen waarin beeld, tijd en stilte samenvallen. Muzikale ervaringen die klank koppelen aan stilte, tijd. Belangrijke inspiratiebronnen voor schilder Eric de Nie. De Haarlemmer voelt zich verwant aan de in 1987 overleden Amerikaanse componist Morton Feldman. Deze gaf op zijn beurt in zijn composities blijk van geestverwantschap met schilders als Pollock, De Kooning en Rotko. Vanavond brengt pianist Kees Wieringa in de zaal van Museum Waterland de muziek van Morton Feldman in contact met de abstracte acrylschilderijen van Eric de Nie.
Affiniteit met de vrij improviserende jazz had schilder Eric de Nie al jaren. Pas in de jaren negentig van de vorige eeuw ontdekte hij zijn verwantschap met hedendaagse componisten als Ten Holt en Feldman. Over de muziek van Feldman zegt hij: ,,Zijn muziekstukken hebben een ongelooflijke continuïteit. Deze componist is in staat elke noot te verpakken in stilte. Uiteindelijk overwint de stilte het geluid. Ook mijn composities bestaan uit ritmische en metrische structuren. Uit een samenvallen van doorgaande, veranderende beweging en ordening."
De Nie hing in de zaal van Museum Waterland een serie acrylschilderijen op linnen en katoen gemaakt tussen 1999 en nu. Elk werk kreeg eerst een met de hand geschilderde grondtoon. En werd daarna opgebouwd uit rasters van horizontale en verticale lijnen. De Nie bracht verdunde verf, met een spuitfles, op de randen van het doek aan. En liet de verf volgens de wet van de zwaartekracht zijn weg zoeken. Het karakter van de zichzelf trekkende lijn werd mede bepaald door de structuur van het doek. De kunstenaar herhaalde het proces na omkering van het doek. En koos zich een onder- en bovenzijde. Het eindresultaat, het weefwerk van bewegende lijnen, werd door de schilder én het toeval bepaald.
MACRO
Wie via dit abstract werk kennismaakt met het werk van Eric de Nie kan zich moeilijk voorstellen dat hij als realistisch schilder begon. Met een schilderij als 'Wat te denken van de werkelijkheid'. In zijn atelier laat Eric de Nie een dia van dit werk zien. Op het schilderij staat een spijkerjasje op een doek dat op een schildersezel staat. ,,Ik schilderde in die tijd naar de waarneming. Mijn werkthema was: het intensiveren van het kijken naar een schilderij. In de aquareltechiek zoemde ik in op de structuur van de spijkerstof. Maakte eerst met fotoapparatuur een macro-opname. Werkte weken, naar een impressionistisch idee van kleurvlekjes, aan het patroon van schering en inslag." Door het het thema: 'kijken naar een schilderij' ging De Nie het schilderij steeds meer als spiegel, venster, reflectie- en meditatiepunt zien. Hij trok de natuur in met een leeg, rechthoekig schilderij. Legde het in het gras. Zag er de schaduw van grashalmen op vallen. En vond een abstract schilderij. Nu zegt hij: ,,Ik had en heb nog steeds een hang naar het impressionistisch van het landschap genieten. Maar hield ook toen al van werk van Mondriaan, Schoonhoven. En was niet van plan realistisch schilder te blijven. Na een periode van het maken van fotowerken in de natuur waarin ik de wisselingen van de uren van de dag en de seizoenen op doek vastlegde, liet ik het hyperrealisme in 1983 van de ene dag op de andere los. Ik werd, door een knieblessure aan de eigen tuin gebonden, gepakt door de schaduw van druiventakken door de wind voortdurend veranderend van vorm. En probeerde die vormverandering te pakken in kleine schetsjes, in aquarel. Vanaf dat moment heb ik het schilderen en de koppeling abstractie en in tijd verglijdende beweging niet meer losgelaten."
CALEIDOSCOOP
Vrijheid zoekend werkte Eric de Nie een periode vanuit de dynamiek. Vanuit een rechthoek ontstonden transparante schilderijen waarin beeldelementen cirkelen als in een caleidoscoop. Ook verkende hij zijn technische mogelijkheden: door stempelen, verf afschrapen of twee natte doeken met de beeldzijde in elkaar te schuiven. Hij gebruikte naast het penseel de rakel, de stempel en de spuitflacon. En liet in kleine aquarelstudies de verf druipen. ,,Toen ontdekte ik het beweeglijk spel van verfdruppel en zwaartekracht dat eindigt in rust in de ruimte. Via die aquarellen kwam ik uit bij mijn eerste schilderij in de druppeltechniek. De directe aanleiding tot het aanbrengen van een raster van verticale en horizontale lijnen ligt in de natuur. Denk aan een dicht bos, het ritmisch patroon van boomstammen. Ik wil als schilder in een bepaalde illusionaire ruimte komen. Maar weet vooraf nooit of dat lukt. Ik werk er vaak maanden aan. Soms heb ik snel de goede klank, kleur en samenhang in mijn hoofd. Ik ga steeds nauwkeuriger te werk. Er is nu weer, net als bij de uitvergroting van het stofpatroon van het spijkerjasje veel aandacht voor het oppervlak. Maar de manier van ontstaan verschilt. En wat ik wil laten zien. Dat is nu: ook een schilderij zonder verhaal is spannend." Eric de Nie besluit: ,,Men denkt vaak dat ik een formele schilder ben. Een schilder die puur bezig is met kleur, vorm en structuur. Dat is niet zo. De natuur, die ik ervaar als een grote ruimte waarin je zelf kunt verdwijnen, is nog steeds erg belangrijk voor mij. In een klein beweeglijk doek als 'Marea Alta' (Vloed) kun je de golf bijna zien. En mijn laatste schilderij 'Atmospheres' heeft zowel met de landschappelijke ruimte als met muziek te maken. As ik tijdens een concert de doorgaande, repeterende en geleidelijk veranderende muziek van Ten Holt, Feldman, Arabische of papoeamuziek beluister, zie ik mijn schilderijen. En ik kan als ik schilder denken: dit lijkt op wat ik heb gehoord."
©MARTHA DIRKMAAT-PLANTING
PURMEREND, Museum Waterland, Kaasmarkt 16, tot 11 mei Eric de Nie, schilderijen en aquarellen. Vanavond voert pianist Kees Wieringa onder andere composities van Feldman uit. Aanvang 20.00 uur. Entree 8 euro. Op 23 april plaatst Roger Unger in een lezing het werk van De Nie in nationale en internationale context. Aanvang 20.00 uur. Entree 5 euro. Vooraf reserveren. Tel: 0299-422605 of info@museumwaterland.nl